Begrippen

Anterieure overeenkomst

In een anterieure overeenkomst staan afspraken tussen de gemeente en een grondeigenaar over de grondexploitatiekosten van een project. Het afsluiten van deze overeenkomst gebeurt op vrijwillige basis. Plus: er geldt een ruime contractsvrijheid. De gemeente en de grondeigenaar bepalen dus samen de inhoud van de overeenkomst.

Deze overeenkomst dekt de plicht van de gemeente af om de projectkosten op de grondeigenaar te verhalen. Het voorkomt dat de gemeente het kostenverhaal moet regelen via het omgevingsplan of de omgevingsvergunning. De gemeente sluit eerst deze overeenkomst af. En besluit daarna over het wijzigen van het omgevingsplan of het verlenen van de omgevingsvergunning voor het project.

Beroep

Met een beroep kunnen personen en organisaties de rechter vragen om een besluit van de gemeente te beoordelen. Dit kan bijvoorbeeld gaan over een wijziging van een omgevingsplan of over een omgevingsvergunning. De rechter beslist dan of de gemeente juist heeft gehandeld. Die uitspraak is bindend. Het beroep is het laatste middel om je te verweren tegen het besluit van de gemeente.

Omgevingsplan

De gemeente beschermt en benut de fysieke leefomgeving. Dat is de omgeving waar wij als mensen leven, wonen, werken, reizen en recreëren. In een omgevingsplan staat wat we waar in die leefomgeving mogen doen, en hoe. De kern is een evenwichtige toedeling van functies aan locaties, zoals wonen, werken en natuurontwikkeling.

De regels in het omgevingsplan bepalen welke activiteiten op welke locaties mogen en onder welke voorwaarden. De motivering onderbouwt het waarom. Wijzigt het omgevingsplan? Dan volgt er een vaste procedure die is opgenomen in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Het is verplicht om de inwoners daarbij te betrekken. Je kunt het omgevingsplan van jouw gemeente raadplegen via het Omgevingsloket.

Coördinatieregeling

Er komt veel kijken bij het realiseren van een ruimtelijk project: van plannen maken tot besluiten nemen. De coördinatieregeling combineert alle procedures die daarbij horen. Deze regeling zorgt voor een gelijktijdige voorbereiding en bekendmaking van een wijziging van het omgevingsplan en omgevingsvergunning. Daardoor ontstaat er een betere samenhang tussen besluiten en plannen. En verloopt de procedure eenvoudiger, sneller en efficiënter.

Participatie

Participatie betekent dat de gemeente andere partijen al vroeg betrekt bij besluiten over een project of activiteit. Denk aan burgers, bedrijven en organisaties. Doel is het verbeteren van de kwaliteit van het plan en het draagvlak ervan te vergroten. Participatie is verplicht tijdens de voorbereiding van een wijziging van het omgevingsplan. Het gemeentebeleid over participatie vormt daarbij de basis. De gemeente laat altijd via een kennisgeving weten hoe dit participatietraject eruit komt te zien.

Omgevingsvergunning

Een omgevingsvergunning is een vergunning die nodig is op grond van de Omgevingswet. Je vraagt die aan voor verschillende activiteiten. Voor een aantal van die activiteiten toetst de gemeente de aanvraag aan het omgevingsplan. Bijvoorbeeld bij ruimtelijke bouwactiviteiten, het uitvoeren van werken / werkzaamheden en het kappen van bomen. Als de aanvraag niet voldoet aan het omgevingsplan, dan is het ook mogelijk om af te wijken van het omgevingsplan. Dat heet een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA). 

Je vraagt de omgevingsvergunning via het Omgevingsloket aan bij de gemeente. Normaal besluit de gemeente binnen 8 weken na de aanvraag (eventueel met 6 weken verlenging). Voor ingewikkelde aanvragen duurt het 6 maanden voordat het besluit volgt.

Nadeelcompensatie

Ben je eigenaar van grond of gebouw(en) waaraan de overheid schade veroorzaakt? Bijvoorbeeld door het omgevingsplan te wijzigen of het verlenen van een omgevingsvergunning? Dan kan het zijn dat je recht hebt op nadeelcompensatie. Dat is een vergoeding voor geleden schade als de overheid iets doet wat wel mag, maar schadelijk uitpakt. Wanneer betaalt de overheid deze schade? Als die:

• buiten het normale risico valt (abnormale last)
• een kleine groep mensen of bedrijven buitengewoon zwaar treft (speciale last) 

De gemeente kan de kosten van nadeelcompensatie verhalen op de initiatiefnemer van een project. Dat gebeurt via een anterieure overeenkomst (zie begrip 1) of een wijziging van het omgevingsplan of omgevingsvergunning.

Motivering

Wil je een omgevingsplan wijzigen of een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA) aanvragen? Dat moet je goed kunnen motiveren. Dit betekent dat je moet uitleggen waarom het project haalbaar is. En of het leidt tot een evenwichtige toedeling van functies aan locaties. Dat vraagt om de uitvoering van milieuonderzoeken. De resultaten daarvan zijn een bijlage van de motivering.

Stelsel Omgevingswet

De Omgevingswet geldt sinds 1 januari 2024. Deze nieuwe wet zorgt voor een goede balans tussen het gebruik en de bescherming van de fysieke leefomgeving. De wet:

• zorgt voor minder regels
• benadert de leefomgeving in samenhang
• biedt ruimte voor lokaal maatwerk
• maakt snel besluiten mogelijk 

De Omgevingswet vormt de basis voor het omgevingsplan en de omgevingsvergunning (waaronder de BOPA). Het Omgevingsbesluit beschrijft wat het proces is bij deze twee instrumenten. In het Besluit kwaliteit leefomgeving staan de inhoudelijke instructieregels opgenomen. De Omgevingsregeling bevat de technische eisen hoe het omgevingsplan en de BOPA eruit moeten zien. In het Omgevingsloket kun je terecht om die te raadplegen.

Zienswijze

Een zienswijze is een reactie van iemand (een persoon of bedrijf) op een ontwerpbesluit. Zoals een ontwerpwijziging van het omgevingsplan. Je dient een zienswijze in bij de gemeente. Dat kan tijdens de 6 weken dat het ontwerpbesluit ter inzage ligt. De gemeente moet deze reacties meenemen in het uiteindelijke besluit. Als je vindt dat de gemeente dat niet voldoende heeft gedaan, dan kan je in beroep gaan.